Ly dục ly ác pháp tâm bất động

Quý bạn đọc vui lòng chọn định dạng pdf hoặc epub, rồi nhấn nút “Đọc” ở trên để đọc toàn bộ nội dung bài triển khai tri kiến giải thoát, hoặc xem trực tiếp như sau:

Ngày 08 tháng 03 năm 2019

LY DỤC LY ÁC PHÁP TÂM BẤT ĐỘNG

Phật tử T.T.Đ thưa hỏi

Hỏi: Sư cô cho trò hỏi là, Trưởng lão nói ly dục ly ác pháp thì tâm sẽ bất động. Nhưng trò không hiểu rõ ly dục và ly ác pháp là như thế nào? Và tâm bất động là sao ạ. Kính mong sư cô chỉ dạy giúp con hiểu với ạ!

Đáp: Kính gửi chú T.T.Đ!

Nếu chúng ta trồng một cái cây hay cái cột mà đứng trước mưa sa bão táp, sóng gió không bị nghiêng ngả thì gọi là một cái cột vững chắc trước sự tác động của thời tiết khắc nghiệt.

Cũng vậy, tâm con người không bị dao động trước sự cám dỗ của lòng ham muốn và ác pháp thì được gọi là tâm bất động; còn ngược lại là bị dục và ác pháp lôi kéo.

Ví dụ 1: Khi thấy chai rượu ngon mà mình khởi lên thèm thì đó là bị dục tham lôi kéo.

Ví dụ 2: Khi bị người chửi mắng mà mình sanh ra buồn bực, sân hận, tức giận thì tâm đã bị dao động, là bị dục sân lôi kéo trước sự tác động của ác pháp.

Ví dụ 3: Khi buồn ngủ mà không sao thắng được thì đó là bị nghiệp si hay dục si chi phối.

Ví dụ 4: Khi thấy ai hơn mình thì mình khởi lên tâm ganh ghét, liền đi nói xấu họ thì đó là bị dục ganh ghét chi phối, đây là nghiệp tham, sân, si.

Ví dụ 5: Khi mình muốn gia đình ăn chay nhưng họ không nghe, rồi sanh ra buồn giận thì đó là bị dục sân chi phối.

Ví dụ 6: Một người đọc được vài cuốn sách về Đạo Phật thấy hay quá, mà chưa tìm hiểu kỹ lưỡng lộ trình, phương pháp, những điểm cần lưu ý, mà vội bỏ nhà, bỏ cửa, bỏ hết đi tu, nên bị ức chế tâm, thậm chí ảnh hưởng thần kinh, làm khổ mình khổ người (trường hợp này rất nhiều, nhưng tôn giáo là vấn đề tế nhị nên người ta giấu) thì đó là tham tu, bị dục ham tu sai khiến…

Khi tâm bị dục và ác pháp tác động thì tâm sẽ dao động, tâm dao động là trạng thái khổ đau và ngược lại nếu tâm ly dục ly ác pháp thì tâm sẽ bất động, tâm bất động là giải thoát.

Ví dụ, người ta chửi mà mình không giận là tâm ly dục ly ác pháp nên tâm bất động, đó là giải thoát.

Như vậy muốn tâm bất động thì phải ly dục ly ác pháp, ly dục ly ác pháp chính là ly tham, sân, si. Muốn ly dục ly ác pháp thì phải nắm rõ:

˗ Nguyên nhân của tham, sân, si là do lòng ham muốn.

˗ Phương pháp xa lìa và đoạn dứt lòng ham muốn là lộ trình Bát Chánh Đạo.

Người bị dục và ác pháp chi phối làm cho tâm khổ đau giống như người đang đứng dưới ruộng bị bùn chi phối. Muốn gột rửa, trước hết phải lên bờ, sau đó mới tắm gội cho hết bùn đất.

“Đứng trên bờ” là sống đúng giới luật (sống trong thiện pháp).

“Tắm gội” là áp dụng đúng phương pháp tu tập.

Tham, sân, si đều từ lòng ham muốn sanh ra tạo thành nghiệp lực nhân quả. Nghiệp lực nhân quả là thói quen của hành động từ thân, khẩu, ý do vô minh điều khiển.

Ví dụ: Một người vì không thấy tác hại của rượu nên tập uống, ban đầu là 1 chén, lúc này chưa hình thành thói quen nghiện ngập. Nhưng sau đó do nhiều lý do như bạn bè rủ rê kích động, muốn chứng tỏ bản thân… nên người này tiếp tục uống rượu, cứ thế hình thành thói quen thích uống rượu lúc nào không hay, thì đó chính là nghiệp nghiện rượu.

Vì thế, thỉnh thoảng anh ta lại khởi tâm thèm uống rượu, tức là bị nghiệp thèm rượu lôi kéo, nếu không làm chủ được tâm niệm này thì anh ta sẽ đi uống rượu. Do thức tỉnh biết được việc nghiện rượu sẽ gây ra nhiều ác pháp như: hao tốn thời gian, tiền bạc, sức khỏe suy sụp, tinh thần bạc nhược, nhân cách suy đồi (không làm chủ được bản thân), làm gánh nặng cho gia đình và xã hội, nên anh ta quyết tâm cai rượu.

Để làm được điều đó, trước hết anh ta phải hiểu như thật tác hại của rượu như trên đã đề cập và anh ta phải biết phương pháp cai rượu, chính là triển khai tri kiến để hiểu cái lý như thật của việc nghiện rượu là ác pháp. Sau đó mới đến giai đoạn ly, xả, đoạn trừ thói quen nghiện rượu.

Vì tất cả mọi hành động của con người đều do ý thức điều khiển như Đức Phật đã dạy là: “Ý làm chủ, ý tạo tác, ý dẫn đầu các pháp”, nên anh ta áp dụng phương pháp Như Lý Tác Ý mà Đức Phật đã dạy rồi tác ý: “nghiện rượu là thói quen xấu, là ác pháp làm khổ mình khổ người, nhất định ta phải ly lìa, đoạn dứt thói quen vô minh ác pháp này. Tâm không được nghiện rượu nữa, phải đoạn trừ nghiệp tham này!”.

Siêng năng tác ý một thời gian thì nghiệp nghiện rượu của anh ta mòn dần cho đến lúc không còn nữa, thì lúc này dù đứng trước cả thùng rượu ngon anh ta cũng không thèm, tức là không bị rượu chi phối vào tâm nữa, không bị chi phối vào tâm là tâm bất động, tâm bất động thì trạng thái thanh thản, an lạc, vô sự hiện ra.

Đó là chúng ta phân tích cho một trường hợp ly dục nghiện rượu, còn đối với dục và ác pháp nói chung thì cần phải: sống đúng giới luật, triển khai tri kiến sắc bén và áp dụng đúng phương pháp tu thì mới ly dục ly ác pháp. Giới luật, tri kiến và phương pháp tu đúng giống như kiềng ba chân, thiếu một chân thì không ly dục ly ác pháp trong tâm được.

Theo phân tích ở trên thì chú đã hiểu ly dục và ác pháp, vậy trạng thái bất động, thanh thản, an lạc, vô sự là như thế nào?

Bất động, thanh thản, an lạc, vô sự là trạng thái Diệt Đế, là chân lý thứ ba của Đạo Phật mà ai cũng có, dù ít dù nhiều. Đây là một trạng thái thật có thể cảm nhận được trên thân tâm của bất kỳ ai. Trạng thái đó như sau:

Bây giờ chú hãy lẳng lặng quan sát tâm mình sẽ thấy trong một khoảng thời gian ngắn (có thể là vài giây, vài chục giây hoặc hơn) thì tâm chú không khởi niệm lo lắng, buồn phiền, tính toán, suy tư, công việc… nhưng vẫn sáng suốt biết mọi việc đang diễn ra xung quanh, đó chính là trạng thái thanh thản, an lạc, vô sự.

Trạng thái này tâm rất sáng suốt biết mọi việc trong tầm cảm nhận của nó (mắt vẫn thấy, tai vẫn nghe… bình thường) nhưng ý thức không phóng ra ngoài mà quay vào định trên thân hành, biết rõ sự động dụng toàn thân một cách rõ ràng. Đây chính là trạng thái mà Đức Phật và Thầy Thông Lạc gọi là tâm không phóng dật. Bảo vệ trạng thái này 24/24h là tu xong. Nếu mọi người giữ được một phần nhỏ của trạng thái tâm thanh thản, an lạc, vô sự thì đời sống của họ cũng rất hạnh phúc rồi.

Tóm lại, dục và ác pháp là nguyên nhân gây ra sự khổ đau cho con người. Để ly dục ly ác pháp thì chúng ta cần phải thực tập và rèn luyện theo đúng lộ trình Bát Chánh Đạo. Khi tâm ly dục ly ác pháp thì trạng thái bất động, thanh thản, an lạc, vô sự hiện ra, đó chính là chân lý giải thoát của Đạo Phật.

TM. Ban Biên Tập

Sc. Nguyên Thanh