Không diệt ý thức

Quý bạn đọc vui lòng chọn định dạng pdf hoặc epub, rồi nhấn nút “Đọc” ở trên để đọc toàn bộ bài triển khai tri kiến giải thoát, hoặc xem trực tiếp như sau:

Ngày 21 tháng 8 năm 2019

KHÔNG DIỆT Ý THỨC

Phật tử T.N thưa hỏi

Hỏi: Muốn tu mà không diệt ý thức thì phải làm sao thưa sư cô Nguyên Thanh?

Đáp: Kính gửi chị T.N!

Muốn tu mà không diệt ý thức thì phải triển khai tri kiến giải thoát.

Đạo Phật xác định ý thức là quan trọng nhất, nên Đức Phật dạy: “Ý tạo tác, ý dẫn đầu các pháp”.

Nếu ý thức sanh khởi niệm ác pháp thì sẽ tạo ra nhân quả khổ đau, nếu ý thức khởi niệm thiện pháp thì sẽ tạo ra nhân quả thiện lành, không đau khổ.

Thiện pháp là những pháp đưa đến không làm khổ mình, khổ người và khổ chúng sanh, viết ngắn gọn lại là không làm khổ mình khổ người.

Do vậy, khi trong tâm khởi lên một ý niệm gì thì mình cần phải dùng ý thức phân tích mổ xẻ cho thấu suốt tâm niệm này, để xem tâm niệm này thuộc về niệm thiện hay niệm ác. Niệm thiện thì ta tăng trưởng, niệm ác thì ta diệt như Đức Phật đã dạy: “Ngăn ác diệt ác pháp, sanh thiện tăng trưởng thiện pháp”.

Muốn diệt ác pháp thì chúng ta phải thấu suốt rằng ác pháp đó làm khổ mình khổ người, đưa đến khổ đau và quả báo khổ đau. Khi phân tích được ác pháp rõ như vậy thì chúng ta buông xả ác pháp rất dễ dàng.

Ví dụ: Trong xã hội có một băng cướp gây ra nhiều khổ đau cho dân chúng. Để mang lại sự bình yên cho xã hội thì người ta phải tìm cách loại bỏ băng cướp đó ra khỏi cộng đồng.

Muốn vậy thì đầu tiên người ta phải bắt được băng cướp này, sau đó mới lập tòa án phân tích tội trạng của họ để chứng minh rằng các hành vi của họ là gây hại cho xã hội với chứng cứ rõ ràng. Những người trộm cướp này khi hiểu hành vi của mình là ác, làm khổ cho xã hội, là vi phạm hiến pháp và các chuẩn mực đạo đức của xã hội thì họ sẽ chấp nhận hình phạt (như giao nộp tài sản, vào tù, v.v..) mà không chống đối lại quyết định tòa án, tức là “tâm phục khẩu phục”.

Đối với tâm mình cũng vậy, để đưa lại sự bình yên, thanh thản cho tâm hồn thì chúng ta phải nhận biết được tâm niệm mình sanh khởi một cách rõ ràng (tĩnh giác) và sau đó là triển khai tri kiến để thấu suốt tâm niệm đó, nếu là ác pháp làm khổ mình khổ người thì tác ý xả bỏ.

Nếu tâm chưa thấu suốt từng tâm niệm mà tác ý xả bỏ thì sẽ bị ức chế tâm, giống như ngoài xã hội người ta ra lệnh bỏ tù một người mà không thông qua xét xử công minh.

Quá trình phân tích thấu rõ pháp nào là ác, pháp nào là thiện xảy ra bên trong nội tâm và bên ngoài hoàn cảnh, để không làm các pháp ác, chỉ làm các pháp thiện nhằm đem lại sự bình an cho mình cho người gọi là triển khai tri kiến giải thoát, triển khai tri kiến giải thoát tức là Định Vô Lậu, người nào triển khai được Định Vô Lậu sắc bén thì người đó xả tâm được, xả tâm được thì sẽ an trú tâm dễ dàng.

Cho nên, Đạo Phật luôn luôn lấy thiện pháp đi vào chỗ tu, chứ không phải đi vào chỗ không niệm thiện niệm ác. Thiện pháp thì có nhiều cấp độ:

˗ Đầu tiên là 5 tiêu chuẩn đạo đức gốc làm người, gọi là đạo đức nhân bản, gồm: Đức Hiếu Sinh, Đức Ly Tham, Đức Chung Thuỷ, Đức Thành Thật và Đức Minh Mẫn.

˗ Tiếp đến là 10 tiêu chuẩn đạo đức Thập Thiện, gọi là đạo đức nhân quả 10 điều lành, gồm: không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối, không nói lời thêu dệt, không nói lời lật lọng, không nói lời hung ác, không tham lam, không sân hận, không si mê.

˗ Cuối cùng là chỗ tâm bất động trước ác pháp và cảm thọ, tâm thanh thản, an lạc và vô sự, gọi là Đạo Đức Làm Thánh.

Giai đoạn đầu là lấy thiện diệt ác, nên Đức Phật và Trưởng lão Thích Thông Lạc dạy chúng ta sống đạo đức nhân bản – nhân quả, không làm khổ mình khổ người. Lúc này mọi người sống với ý thức đầy đủ, luôn luôn sanh khởi thiện pháp, triển khai tri kiến xả tâm.

Giai đoạn sau, do xả tâm thuần thục thì tâm sẽ không còn phóng dật ra ngoài nữa nên thường quay vào định trên thân hành của mình. Lúc này không phải là tâm không khởi niệm mà là tâm định trên thân hành, biết rõ động dụng trên thân hành một cách tự nhiên, đây chính là trạng thái tâm thanh thản, an lạc, vô sự. Tâm thanh thản, an lạc, vô sự không phải là tâm không niệm mà đó là niệm thiện vô lậu, niệm không có khổ đau.

Do vậy, tu hành là triển khai ý thức thiện diệt ý thức ác, chứ không phải diệt ý thức cả thiện lẫn ác hay dừng ý thức hoặc ức chế ý thức vào chỗ không niệm. Nếu diệt ý thức thì rơi vào chỗ vô phân biệt, vô phân biệt thì người tu trở thành cục đá, gốc cây, ngu ngơ, mất nhận thức, đó là tu hành sai pháp hoàn toàn.

Việc dùng ý thức để triển khai sự hiểu biết không khổ đau gọi là Định Vô Lậu, nhờ Định Vô Lậu nên chúng ta tác ý xả bỏ những tâm niệm mang đến khổ đau, những tâm niệm mang đến khổ đau gọi là dục và ác pháp, mỗi lần tác ý xả bỏ niệm dục và ác pháp thì sẽ tạo ra năng lực của ý thức gọi là ý thức lực, tức là ý thức ly dục, ly ác pháp.

Dục và ác pháp luôn có sức hút để lôi kéo chúng ta vào chỗ khổ đau, thì tu tập là làm cho ý thức lực mạnh lên để thắng được sức lôi kéo của dục và ác pháp.

Trong xã hội, người làm chủ được ý thức của mình thì sẽ làm chủ được cuộc sống, làm chủ được cuộc sống là làm chủ nhân quả; ngược lại, người có ý thức yếu đuối, luôn bị dục và ác pháp lôi kéo là người bị nhân quả chi phối nên thường khổ đau.

Ví dụ: Nhiều người vẫn biết hút thuốc là có hại cho sức khỏe nhưng họ vẫn hút, thậm chí là bị nghiện, vì: thứ nhất là ý thức họ chưa triển khai để hiểu một cách sâu sắc tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe, tinh thần, cộng đồng và môi trường; thứ hai là ý thức lực không thắng nổi lực nghiện thuốc lá.

Cho nên, phải hội đủ ba yếu tố: giới luật nghiêm chỉnh, tri kiến sắc bén và phương pháp tu đúng để xả tâm, ly dục ly ác pháp, nếu thiếu một trong ba yếu tố trên thì sẽ tu tập không có kết quả.

Chúng ta thấy rằng, lớp đầu tiên căn bản và quan trọng nhất của Đạo Phật là lớp Chánh kiến, tức là triển khai tri kiến để có sự hiểu biết không khổ đau, triển khai tri kiến tức là triển khai ý thức, sự tư duy suy nghĩ của chúng ta để không làm khổ mình khổ người.

Đạo Phật dùng ý thức là công cụ để tu tập, nên Đức Phật gọi ý thức là thanh trường kiếm diệt trừ lậu hoặc, tức là diệt trừ khổ đau. Muốn vậy thì chúng ta luôn luôn triển khai ý thức thiện để diệt ý thức ác. Tu tập là rèn luyện ý thức để nó trở thành một năng lực gọi là ý thức lực, và khi tâm thanh tịnh không còn tham, sân, si thì ý thức lực chính là Tứ Thần Túc như Thầy Thông Lạc đã dạy, nhờ Tứ Thần Túc mà hành giả nhập Tứ Thánh Định và thực hiện Tam Minh, chấm dứt mầm mống sinh tử một cách dễ dàng.

Tóm lại, Đức Phật đã di chúc: “Lấy giới luật và giáo pháp ta làm thầy, làm chỗ nương tựa vững chắc tu hành”, mà “giới luật ở đâu thì tri kiến ở đó, tri kiến ở đâu thì giới luật ở đó, tri kiến làm thanh tịnh giới luật, giới luật làm thanh tịnh tri kiến” nên Trưởng lão Thích Thông Lạc dạy: triển khai tri kiến giải thoát cũng chính là lời di chúc giống như Đức Phật. Triển khai tri kiến giải thoát là triển khai ý thức để có sự hiểu biết không khổ đau, chứ không phải diệt ý thức để trở thành cây đá.

TM. Ban Biên Tập

Sc. Nguyên Thanh